Jeśli zauważają Państwo u swojego dziecka następujące objawy: ciągle otwarte usta; częste katary; mowę niewyraźną, pozbawioną dźwięczności; problemy ze słuchem; nawracające zapalenia ucha; bóle gardła; niespokojny sen, to zachęcamy do zapoznania się z poniższym artykułem.
Migdałek gardłowy, zwany potocznie trzecim migdałem, a naukowo adenoidem, znajduje się w nosowej części gardła, na tylnej jego ścianie nad podniebieniem miękkim i pozostaje niewidoczny nawet przy bardzo szeroko otwartych ustach. Wraz z migdałkami podniebiennymi i innymi skupiskami tkanki limfatycznej pełni w organizmie dziecka rolę obronną mniej więcej do 10 roku życia. Potem powinien zaniknąć.
Tkanka limfatyczna zawiera komórki, które niszczą drobnoustroje i produkują przeciwciała. Jednak częste infekcje, niektóre choroby zakaźne: szkarlatyna (płonica), odra, krztusiec czy dziedziczna skłonność mogą spowodować, że migały się rozrosną. W przypadku trzeciego migdała przerost występuje najczęściej u dzieci w wieku 1-3 lat oraz 8-9 lat.
Wywołuje: zmianę głosu, niespokojny sen, bezdech senny, chrapanie, „świszczenie”, zapalenie ucha czy zatok, zaleganie wydzieliny w nosie.
Gdy trwa długo, konsekwencjami będą: nieumiejętność oddychania przez nos; niedomykanie ust; bladość twarzy; obrzęk górnej wargi; bóle gardła; stany podgorączkowe; obniżenie i cofnięcie się żuchwy, jej rozrost; zgryz otwarty lub zgryz krzyżowy; próchnica na skutek wysychania szkliwa zębów; specyficzny wyraz twarzy (zwany „adenoidalnym”, twarz senno-gapowata); wąskie, wysoko wysklepione podniebienie (zwane „gotyckim”); płaska i słabo rozwinięta klatka piersiowa. Odrębne problemy stanowią: niedosłuch przewodzeniowy (na skutek ucisku adenoidu na ujście trąbki słuchowej); uczucie pełności lub przelewania w uszach; zaburzenia uwagi i koncentracji. Mogą pojawić się kłopoty z apetytem, bóle głowy, zmęczenie, apatia, drażliwość, nerwowość, a nawet agresja.
Ponadto przerośnięty trzeci migdał w sposób bezpośredni lub pośredni zaburza mowę:
- niedosłuch utrudnia, a czasem uniemożliwia odtworzenie prawidłowego brzmienia wyrazów,
- oddychanie przez usta osłabia mięśnie żuchwy i mięśnie języka, co skutkuje seplenieniem interdentalnym, czyli międzyzębowym [s], [z], [c], [dz],
- rozrosły migdałek gardłowy powoduje mowę bełkotliwą,
- przerośnięty adenoid utrudnia przepływ powietrza przez jamę nosową, wywołując nosowanie zamknięte, czyli brak lub osłabienie rezonansu nosowego głosek nosowych – mowa staje się niewyraźna, pozbawiona normalnej barwy dźwięku, nieprzyjemna w odbiorze,
- zwężenie górnej części jamy gardłowej z powodu migdałka powoduje przekształcanie głosek nosowych w ustne, np. [ę] w [e], [m] w [b], [n] w [d],
- podniebienie gotyckie sprzyja wadliwej realizacji głosek dziąsłowych [sz], [ż], [cz], [dż], [r], [l].
Postawienie diagnozy co do przyczyny powiększenia trzeciego migdałka wymaga badania endoskopowego lub RTG oraz testów alergicznych, które są wykonywane przez laryngologa i alergologa.
Jeśli zachowawcze metody leczenia okażą się nieskuteczne, trzeba poddać dziecko zabiegowi usunięcia powiększonego trzeciego migdała – adenotomii. Współcześnie jest to rutynowy, krótki (około 30 minutowy) zabieg pod narkozą, wywołujący krótkotrwałe i niezbyt bolesne dolegliwości.
Justyna Chudyka-Dobies
Jagoda Szor-Skowronek