W roku 2021 przypadała 103 rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego. 27 grudnia 1918 roku wybuchło w Poznaniu Powstanie Wielkopolskie, którego celem był powrót Wielkopolski do Rzeczpospolitej po 123 latach zaborów.
Wielkopolska pod nazwą Prowincji Poznańskiej przez dekady była poddawana silnej germanizacji i kolonizacji jako część Rzeszy Niemieckiej. Gdy ta przegrała I wojnę światową, konserwatywne koła w armii wypuściły Józefa Piłsudskiego z aresztu w Magdeburgu. Odradzając państwo polskie, wbił klin pomiędzy bolszewików w Rosji a rewolucjonistów w Niemczech. Jednak nawet niemieccy socjaldemokraci nie akceptowali przyłączenia Wielkopolski do Polski.
Tymczasem Polacy gromadzili broń. 12 listopada Centralny Komitet Obywatelki (CKO) stojący na czele komitetów obywatelskich wyłonił tymczasowy Komisariat z udziałem m. in. Wojciecha Korfantego. Przywódcy wzywali Polaków, by nie angażowali się w niemiecką rewolucją, a jednocześnie uzyskali kontrolę nad Komendą Miasta Poznania. Podobnie było w innych miastach Wielkopolski.
20 listopada w expose premiera polskiego rządu Jędrzeja Moraczewskiego, który pochodził z Wielkopolski, padły słowa o konieczności przyłączenia Wielkopolski do macierzy. Taką samą wolę wyraził wyłoniony tam Polski Sejm Dzielnicowy. W oparciu o niemiecką infrastrukturę, powstawała sieć polskich oddziałów, które miały potem wziąć udział w walkach.
Sygnałem do wybuchu powstania stała się wizyta w Poznaniu Ignacego Paderewskiego, który przyjechał 26 listopada do Poznania w drodze z Ameryki do Warszawy jako orędownik polskiej niepodległości.
W odzewie na patriotyczne przemówienie Paderewskiego przed hotelem Bazar, który był głównym ośrodkiem polskości w Poznaniu, Niemcy odpowiedzieli wojskową paradą i antypolskimi zamieszkami. Polska Organizacja Wojskowa Zaboru Pruskiego zdecydowała się na walkę. Walki rozgorzały w całej Wielkopolsce.
8 stycznia wodzem naczelnym powstania został generał Józef Dowbór-Muśnicki.
Ofensywa wojskowa otrzymała dyplomatyczne wsparcie w Paryżu. 16 lutego 1919 r. w Trewirze został podpisany układ z Niemcami, który objął również front wielkopolski, zaś Armia Wielkopolska została uznana za wojsko sprzymierzone.
28 czerwca 1919 r. traktat wersalski potwierdził ostatecznie przynależność Wielkopolski do Rzeczpospolitej.
Losy powstańców po powstaniu.
Po zakończeniu powstania weterani utworzyli w 1920 roku w Poznaniu Związek Powstańców Wielkopolskich.
Pod niemiecką okupacją zginęło wielu powstańców wielkopolskich. Ich nazwiska umieszczane były na liście proskrypcyjnej wrogów III Rzeszy. Po wybuchu II wojny światowej niemieckie oddziały w ramach akcji eksterminacyjnej wyszukiwały uczestników powstania i przeprowadzały ich publiczne egzekucje.
Po zakończeniu II wojny światowej organizacja weteranów powstania w 1946 roku została reaktywowana pod nazwą Związek Weteranów Powstań Wielkopolskich. W 1949 roku weszła w skład ZBoWiD.
24 marca 2005 roku, w wieku 106 lat, zmarł ostatni powstaniec wielkopolski, porucznik Jan Rzepa.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku (ZE ZBIORÓW WIELKOPOLSKIEGO MUZEUM WALK NIEPODLEGŁOŚCIOWYCH)
Szkolni bibliotekarze.